Onderwijskwaliteit

De kwaliteitszorg en -borging heeft in 2021 binnen de VU goed gefunctioneerd. Alle 13 opleidingen die in 2021 zijn gevisiteerd in het kader van de externe accreditatie, hebben deze visitatie met een positief oordeel van het panel afgerond. Verder hebben 24 opleidingen een peer review-bezoek gehad in het kader van de midterm review, waardoor zij aan de slag kunnen met gerichte ontwikkeladviezen. De midterm review vormt een standaardonderdeel van de zesjarige accreditatiecyclus van de opleiding. Deze cyclus borgt dat er permanent aandacht is voor de kwaliteit van de opleiding, en niet alleen vlak voor het accreditatiemoment.

Daarnaast is evaluatie een belangrijk instrument bij de verbetering van onderwijs. In het najaar van 2021 is het nieuwe digitale evaluatiesysteem Evalytics in gebruik genomen. Dit systeem biedt functionaliteiten voor het digitaal evalueren van onderwijsonderdelen en ondersteunt ook meer kwalitatieve evaluaties. Hierdoor kunnen opleidingen een goede mix aan evaluatievormen inzetten.

Studentsucces

In 2021 is veel gerealiseerd om het studentsucces te ondersteunen. Een greep uit de ontwikkelingen:

• Aankomende studenten die zich willen inschrijven voor een bacheloropleiding aan de VU, moeten een studiekeuzecheck doen. Die gaat na of een studie goed bij aanstaande eerstejaars past. In 2021 is die studiekeuzecheck verbeterd met een nieuwe vragenlijst. Deze is in een pilot getest. Die pilot wordt voortgezet voor de startende studenten in september 2022.

• Voor tweedejaars bachelorstudenten en hun begeleiders zijn binnen het Comeniusproject Plan for Success dashboards gebouwd om de studenten te helpen met een realistische studieplanning.

• Hogerejaars kregen een steuntje in de rug bij de stap naar hun professionele carrière, onder andere met career cafés.

• In brede zin is gewerkt aan de professionalisering van studentbegeleiders. Zo is het aantal mentoraatstrainingen toegenomen en hebben tien studieadviseurs het certificaat van de Basiskwalificatie Studieadvies (BKS) behaald.

Daarnaast is actief gemonitord op de effecten van de maatregelen die zijn genomen om het studentsucces op peil te houden ondanks de coronacrisis. Deze maatregelen zijn onder meer het uitstellen van het bindend studieadvies (BSA) voor eerstejaars bachelorstudenten, en de zachteknip-maatregelen, waardoor studenten al kunnen beginnen aan de master zonder hun bachelor geheel te hebben afgerond. Uit de monitoring blijkt dat de maatregelen wel tot een andere samenstelling van cohorten hebben geleid, maar dat dit geen groot effect heeft op de behaalde studieresultaten. Die laten overall een positief beeld zien. Bachelorstudenten haalden in het afgelopen academische jaar iets meer studiepunten, masterstudenten gemiddeld genomen evenveel als in voorgaande jaren. Dit positieve beeld wordt ook ondersteund door de resultaten uit de (vernieuwde) NSE 2021: de VU scoort bovengemiddeld in het algemene oordeel van studenten in vergelijking met de andere brede universiteiten.

Onderwijsprijzen

Aan de VU stimuleren wij docenten innovatief bezig te zijn met hun onderwijs. Activerend onderwijs staat daarbij centraal. De VU vindt het belangrijk om docenten en studenten te waarderen en stelt daarom jaarlijks een aantal prijzen en premies beschikbaar om het ontwikkelen van het beste onderwijs verder aan te moedigen. Universiteitsbreed worden prijzen uitgereikt voor de beste scripties en de meest getalenteerde student (StudenTalent) en jonge docent (DocenTalent). In 2021 is daarnaast de Innovatieprijs uitgereikt voor het team van docenten met het meest veelbelovende innovatieve onderwijsidee. Deze prijs wordt jaarlijks afgewisseld met de prijs voor de senior docent van het jaar, de Van der Duijn Schouten Onderwijsprijs.

De winnaars van de onderwijsprijzen 2021 op een rij:

• Bachelorscriptieprijs: Andrew Tan, bachelorstudent Information Sciences, ‘Visualization of Energy Consumption in Container-based Virtualization’;

• Masterscriptieprijs: Tim Mocking, masterstudent Bioinformatics & Systems Biology, ‘Improving clonality analysis of multiple tumors from the same patient’;

• StudenTalentprijs: Ramla Jamac, masterstudent Science, Business and Innovation, medeoprichter van de start-up Mobile Uurka (Mobile Uurka wil de hoge sterfte onder zwangere vrouwen in Somalië verlagen door een app te bouwen voor zwangerschapscontroles);

• DocenTalentprijs: Alexander Bijnsdorp, Geneeskunde, voor zijn innovatieve en persoonlijke werkwijze;

• Innovatieprijs: Professionele en Persoonlijke Identiteit (PPI) – Faculteit der Rechtsgeleerdheid. PPI is een doorlopend programma voor coaching van studenten.

Het Comeniusprogramma van het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO) stelt docenten in staat hun visie op onderwijs(innovatie) in de praktijk te brengen. Door excellent en bevlogen docentschap zichtbaar te waarderen, wil de overheid nadrukkelijk een bijdrage leveren aan meer gevarieerde carrières van docenten en onderzoekers op hogescholen en universiteiten. In 2021 zijn de volgende Teaching Fellows aan de VU toegekend:

• Nadine Blignaut-van Westrhenen: Transdisciplinaire Global Health Challenge (BETA, Health and Life Sciences);

• Madison Carr: Team Future Science (BETA, Biomedische wetenschappen);

• Denise van Diermen: Tandartsen van de toekomst leren omgaan met medische calamiteiten door middel van serious gaming (ACTA);

• Sean Telg: een online studentenportfolio (SBE).

Docentkwaliteit en kennisuitwisseling

Via leergangen voor docenten investeert de VU op een duurzame manier in docentkwaliteit en onderwijsinnovatie. De VU biedt verschillende leergangen aan die aansluiten bij de loopbaanfase van docenten en de diverse rollen en taken binnen het onderwijs: de Basis Kwalificatie Onderwijs (BKO), de Senior Kwalificatie Onderwijs (SKO) en de Leergang Onderwijskundig Leiderschap (LOL). In 2021 hebben meer dan 250 VU-docenten de BKO gevolgd. Daarmee heeft 83% van onze docenten een BKO. Dat is conform de streefwaarden uit de Onderwijsagenda 2018-2023. Er hebben verder 48 deelnemers meegedaan aan het SKO-traject en er is een vierde groep van 11 deelnemers gestart met de Leergang Onderwijskundig Leiderschap.

Het professionaliseringstraject voor juniordocenten is in 2021 aangepast: het start met een start-to-teachdag in september, waarna juniordocenten in twee jaar tijd hun BKO kunnen halen, waarbij ze tegelijkertijd een jaargroep gaan vormen. Na die twee jaar kunnen zij eventueel door in het traject Educational Pioneers (dat traject duurt in totaal vier jaar). In 2021 is dit programma VU-breed toegankelijk gemaakt en is de eis van een vierjarig dienstverband vervallen. Afgelopen jaar is het aantal deelnemers daardoor verdubbeld: er zijn 32 deelnemers gestart.

Het pilotproject voor promovendi om hun BKO te halen is geëvalueerd en aangepast. In het najaar van 2021 is een tweede groep gestart. De eerste (pilot)groep is gestart met vijftien deelnemers, waarvan elf het hele traject hebben gevolgd en opgaan voor het deelcertificaat BKO. Daarnaast is extra geïnvesteerd in het vormen van een onderwijsgemeenschap door intervisiegroepen voor docenten, Special Interest Groups, coaching on the job, de Onderwijsdag en het nieuwe aanbod Bouwen aan sterke onderwijsteams. In 2021 zagen we verder binnen verschillende faculteiten een toename in het aantal trainingen voor de rol van mentor.

Kwaliteitsafspraken en Nationaal Programma Onderwijs

Door de invoering van het leenstelsel in 2015 is er extra geld beschikbaar om de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren; het gaat om de zogeheten studievoorschotmiddelen. Veel van de resultaten zoals beschreven in dit hoofdstuk ‘Onderwijs’ zijn onderdeel van ons Kwaliteitsplan en zijn dus gefinancierd met deze studievoorschotmiddelen. Elementen van ons Kwaliteitsplan zijn bijvoorbeeld het project Activerend Blended Onderwijs, de leergangen in het kader van docentkwaliteit en de kennisuitwisseling zoals die plaatsvindt binnen het VU Network for Teaching and Learning (een samenwerkingsverband van medewerkers uit alle eenheden die een rol hebben bij de ondersteuning van docenten in de faculteiten). In hoofdstuk 9 ‘Studievoorschotmiddelen’ staat meer informatie over de activiteiten en bestedingen binnen het Kwaliteitsplan.

Het Nationaal Programma Onderwijs (NPO) is een (niet-structureel) investeringsprogramma van het kabinet om de gevolgen van de coronacrisis voor leerlingen en studenten op te vangen. Het extra geld dat ter beschikking is gesteld, wordt door de VU ingezet voor initiatieven rondom studentenwelzijn (zie paragraaf 2.3 ) en wordt verantwoord in hoofdstuk 10 .

Stijgende studentenaantallen

De afgelopen jaren is de instroom aan de VU sterk gestegen (ruim +50% in de periode 2016-2021). Ook alle andere universiteiten melden groeiende studentenaantallen. Daarbij schiet de financiering vanuit de overheid tekort (zie onder andere het onderzoek van PwC Strategy& ), is de vaste voet van de VU laag in vergelijking met andere universiteiten en is deze niet meegegroeid met de stijgende studentenaantallen. Deze zaken zorgen voor een hoge werkdruk, druk op onderzoek en een toenemende uitdaging om alle studenten en onderwijsactiviteiten goed te faciliteren en te huisvesten. Ondanks de knelpunten die studentgroei met zich meebrengt, vindt de VU het van belang een toegankelijke en inclusieve universiteit te zijn en te blijven. De VU is intern én op landelijk niveau in gesprek om de doelen en maatregelen te bepalen voor de langere termijn. Op kortere termijn wordt gewerkt aan oplossingen om ervoor te zorgen dat de faciliteiten (zoals meer studieruimtes) en de onderwijscapaciteit (extra docenten) voldoende zijn voor de groeiende aantallen.

Overigens is de bachelorinstroom van september 2021 niet hoger dan het jaar ervoor. De internationale bachelorinstroom nam wel fors toe (+28%), mede als gevolg van de Brexit, waardoor internationale studenten voor andere landen dan het Verenigd Koninkrijk kozen. Door de groei in instroom van eerdere jaren zijn de totale studentenaantallen toegenomen (+6%, op 1 oktober 2021 waren er 31.704 studenten met een hoofdinschrijving bij de VU). Verder is binnen sommige faculteiten en opleidingen de groei groter dan bij andere.