De VU heeft een unieke structuur van multidisciplinaire instituten die vaak ook faculteitsoverstijgend zijn. Vanuit de onderzoeksinstituten zetten we de inhoudelijke lijnen uit met de vier profielthema’s als leidraad en leggen we dwarsverbanden tussen de profielthema’s. In de instituten ontmoeten onderzoekers van verschillende disciplines elkaar, delen zij hun kennis en werken zij samen om wetenschappelijke vraagstukken en maatschappelijke problemen op te lossen.

Externe onderzoeksfinanciering

De VU is trots op de diversiteit van het wervend vermogen van onze wetenschappers. Onderzoekers van de VU doen het goed in de persoonlijke beurzen van NWO en European Research Council en publiek-private samenwerkingen. We noemen een aantal bijzondere projecten – al beseffen we dat we hiermee andere bijzondere projecten natuurlijk tekortdoen.

Persoonlijke beurzen

• Alsya Affandi (moleculair celbioloog en immunoloog), Caitrin Crudden (patholoog en celbioloog), Philip Jansen (geneticus), Julie Lattaud (bioloog) en Andrii Usachov (fysicus) ontvingen een Veni-beurs waarmee zij gedurende drie jaar hun eigen onderzoeksideeën verder kunnen ontwikkelen.

• Pepijn Brandon (historicus), Wouter Halfwerk (bioloog), Henne Holstege (biochemicus), Anne Opschoor (financieel econometrist) en Menno Schoonheim (neurowetenschapper) ontvingen een Vidi-beurs, waarmee zij hun eigen innovatieve onderzoekslijn kunnen opzetten of uitbouwen.

• Natuurkundige Stefan Witte ontving een Vici-beurs om in samenwerking met ARCNL een beeldsensor te ontwikkelen voor betere beeldvorming van nanostructuren met extreme ultravioletstraling. Die sensor maakt tal van toepassingen binnen de halfgeleiderindustrie en materiaalkunde mogelijk.

• Met een Vici-beurs gaat aardwetenschapper Klaudia Kuiper onderzoek doen naar de mate waarin en wijze waarop CO₂ wordt verwijderd uit de atmosfeer door natuurlijke processen zoals veenafzetting.

• Natuurkundige Peter Kraus kreeg van de European Research Council een Starting Grant met een aanvullende investeringssubsidie voor het bouwen van de eerste attosecondemicroscoop. Deze moet ultrasnelle nanoschaalmateriaalveranderingen gaan volgen tussen isolerende en geleidende toestanden van een nieuwe klasse materialen, namelijk de sterk gecorreleerde materialen.

• Hoogleraar biomimetische chemie Tom Grossmann gaat met een Proof of Concept Grant van de ERC nieuwe therapieën voor darmkanker ontwikkelen.

• Psycholoog Joshua Tybur heeft een ERC Consolidator Grant gekregen voor onderzoek naar gedrag dat verspreiding van infectieziekten kan verminderen door gebruik te maken van niet-farmaceutische interventies.

Publiek-private samenwerkingen

ACTA nam het initiatief tot een samenwerking van de Nederlandse opleidingen Tandheelkunde en Mondzorg met meer dan vijftig tandarts- en mondzorgpraktijken, huisartsen en andere eerstelijnszorg, onderzoekers en bedrijven. Het gezamenlijke project ORANGEHealth ontving een subsidie van 1,8 miljoen euro vanuit de Topsector Life Sciences & Health om de mondzorg en mondgezondheid van kinderen, ouderen en andere specifieke doelgroepen te verbeteren.

Geesteswetenschappen ontving van NWO een subsidie voor grootschalige infrastructuur om VOC-documenten digitaal toegankelijk te maken. Het project Globalise gaat het mogelijk en makkelijk maken om onderzoek te doen in het immense archief van het UNESCO Memory of the World-archief van de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC).

Analytisch chemicus van de VU Jeroen Kool ontving samen met Nick Casewell van de Liverpool School of Tropical Medicine en Chris Ulens van de KU Leuven twee Wellcome-beurzen voor onderzoeksprojecten naar het ontwikkelen van nieuwe behandelingen van slangenbeten. De Wellcome Trust is een politiek en financieel onafhankelijke wereldwijde liefdadigheidsinstelling die gezondheidsonderzoek financiert.

In de Nationale Wetenschapsagenda is een aantal kleinere projecten gehonoreerd. Een daarvan is het project van hoogleraar Criminologie Catrien Bijleveld met hoogleraar Rechtstheorie Ton Hol (UU). In drie deelstudies (cybercriminaliteit, re-integratie van gevangenen en regulering van internetplatforms) zoekt het project duurzame oplossingen voor het voorkomen van conflicten en bevorderen van samenwerken in een samenleving waarin we meer leven op het internet en minder sociaal contact hebben.

Victor van der Geest (Criminologie) heeft samen met Veroni Eichelsheim van het NWO-instituut NSCR en enkele andere consortiumpartners een subsidie van ZonMw gekregen voor het vergroten van kennis over onbedoelde zwangerschap en kwetsbaar (jong) ouderschap. Het doel is om met meer kennis de praktijk te verbeteren.

VU-hoogleraar Archeologie Gert-Jan Burgers leidt een opgravings- en valorisatieprogramma op de site van Muro Tenente in Italië. In nauwe samenwerking met Italiaanse archeologen en autoriteiten heeft hij de plek omgevormd tot een landschapsreservaat, een multifunctionele ruimte, open voor theater- en muziekfestivals, workshops en een grote tuinbouwzone. Het project waarin Burgers experimenteert met innovatieve manieren van erfgoedvalorisatie wordt mede gefinancierd vanuit de Marie Curie ITN-subsidie over erfgoedplanning.

Internationale positionering

Internationale rankings gebruiken verschillende methoden om prestaties van universiteiten te meten. Voor wetenschappelijke impact beschouwt de VU de Leiden Ranking, met name de indicator ‘aandeel top 10% wetenschappelijke publicaties’ als een belangrijke maat voor de internationale positie van het onderzoek. Een andere ranking, de Impact Ranking van Times Higher Education, laat juist de maatschappelijke impact van de VU zien, de bijdrage die de VU via de kerntaken levert aan de SDG’s. Daarin gaat het niet alleen om onderzoeksoutput maar ook om onderwijs, outreach en beleid, waaronder de eigen bedrijfsvoering. Dit kan als maat worden gezien voor de ambities gerelateerd aan duurzaamheid en diversiteit.

In 2021 staat de VU in de Leiden Ranking op het gebied van impact van onderzoek genoteerd als nummer 79 van ruim 1.200 universiteiten wereldwijd en als nummer 4 van Nederland. In de Impact Ranking bevindt de VU zich in de categorie 101-200 van 1.115 universiteiten uit 96 landen. Volgens de Impact Ranking 2021 draagt de VU naar verhouding vooral goed bij aan de volgende SDG’s:

• acties om klimaatverandering en de impact ervan te bestrijden;

• het ontwikkelen van een veerkrachtige infrastructuur, bevorderen van een inclusieve en duurzame industrialisering en stimuleren van innovatie;

• gelijke rechten voor mannen en vrouwen en empowerment van vrouwen en meisjes;

• het terugdringen van ongelijkheid in en tussen landen;

• het versterken van het mondiaal partnerschap om de duurzame doelen te bereiken.

Figuur 5 Een visuele weergave van de VU bijdrage aan de SDG's volgens de Impact Ranking