Het jaar 2021 was wederom een enerverend jaar. Halverwege 2021 sloten we ons academische jubileumjaar af, waarin wij het 140-jarige bestaan van de VU vierden en herdachten dat het honderd jaar geleden was dat onze oprichter Abraham Kuyper overleed. Ook vormde 2021 het tweede jaar van de implementatie van het instellingsplan, Strategie VU 2020-2025, waarbij we weer mooie stappen hebben kunnen zetten. In 2021 is de looptijd van de strategie wel met een jaar verlengd, namelijk tot 2026, met het oog op de werkdruk die de coronapandemie tot gevolg had. Helaas had corona namelijk net zoals vorig jaar grote invloed op onze VU-gemeenschap.
Naast corona had ook een meer interne ontwikkeling grote impact op de VU: de eerste fase van de vervanging van ons bedrijfsvoeringslandschap (het MARS-programma) leidde vanaf de zomer tot grote problemen in de dagelijkse uitoefening van taken voor veel van onze medewerkers en studenten. Waar de intentie was (en is) om de administratieve processen soepeler te doen verlopen, ontstond helaas een situatie die voor menigeen tot frustratie en extra werkdruk heeft geleid. Wij zijn onder de indruk van de inspanningen die door alle betrokkenen zijn geleverd om gedurende de tweede helft van het jaar processen op gang te houden, problemen op te pakken en achterstanden weg te werken. Het evaluatieonderzoek dat op dit moment in opdracht van de Raad van Toezicht wordt uitgevoerd zal ons meer inzicht geven in wat er is gebeurd en welke lessen we hieruit kunnen trekken voor de toekomst. Hoe het ook zij: de VU-gemeenschap heeft bij de omgang met de MARS-problematiek en het op- en afschalen van de coronamaatregelen voortdurend laten zien ongelooflijk wendbaar en veerkrachtig te zijn.
En ondanks corona en MARS hebben we dit jaar toch ook opnieuw prachtige resultaten geboekt. 2021, een jaar om uitgebreid op terug te blikken.

Innovatief en impactvol onderzoek en onderwijs

De VU is een brede universiteit. Wij hechten grote waarde aan onze maatschappelijke bijdrage door innovatief en impactvol onderzoek en onderwijs. Onze onderzoekers werken nauw samen binnen én tussen de wetenschappelijke disciplines en thema’s, met partners als de overheid, de non-profitsector en het bedrijfsleven. VU-wetenschappers worden gewaardeerd. Dat zien we in 2021 onder meer terug in het aantal toegekende onderzoeksaanvragen, prijzen en beurzen, en in de betrokkenheid van VU-collega’s in het wetenschappelijke en maatschappelijke discours. En dan hebben we het uiteraard niet alleen over publicaties, maar ook over de andere gebieden en domeinen waarbinnen onze wetenschappers werkzaam zijn.

Ten aanzien van ons onderwijs richten wij ons ook op de persoonlijke en maatschappelijke ontwikkeling van studenten: aan de VU word je niet iets, maar iemand. Zo leren studenten in het VU-brede programma A Broader Mind om maatschappelijke vraagstukken te benaderen vanuit verschillende wetenschappelijke disciplines. Daarnaast heeft onderwijsinnovatie een grote vlucht genomen. Zo streven wij met activerend blended onderwijs naar de beste mix van fysiek onderwijs op de campus met digitale innovaties die we in de afgelopen periode hebben gerealiseerd.

Net als vorig jaar blijven de aanhoudend stijgende studentenaantallen een punt van aandacht. Met name de internationale bachelorinstroom nam in september 2021 fors toe, mede als gevolg van de Brexit. Wij vinden het van belang een toegankelijke en inclusieve universiteit te zijn en zien deze stijging van het aantal studenten als een belangrijke blijk van waardering voor de kwaliteit en impact van ons onderwijs. Tegelijkertijd wordt het lastiger om iedereen op de campus in te passen en blijft de stijgende werkdruk van de medewerkers een punt van zorg.

Strategische samenwerkingen

Zoals hierboven geschetst, is samenwerking essentieel voor de VU. In 2021 hebben we een aantal strategische samenwerkingen verder kunnen ontwikkelen. Zo is ons partnerschap met de Universiteit Twente versterkt: we hebben gezamenlijke ambities geformuleerd op het gebied van onderwijs (gezamenlijke opleidingen), onderzoek (verschillende onderzoeksgroepen) en valorisatie. Verder verheugen wij ons zeer op de start van Sapiens, waarvoor wij samenwerken met Naturalis Biodiversity Center, Inholland en EDGE Technologies. Het huurcontract is getekend voor deze combinatie van museum, werkplaats en proeftuin voor onderwijs en onderzoek (zie voor Sapiens verder paragraaf 4.4, Samenwerkingen ). Onze samenwerking binnen het Europese Aurora-netwerk, dat in 2016 op de VU is opgericht, is in 2021 ook nader versterkt op het gebied van gezamenlijk onderwijs in vernieuwende vormen, zoals European degrees en ‘naadloos’ internationaal studeren.

Financieel resultaat

Door een effectieve en tijdige bijsturing is het gelukt de negatieve financiële effecten als gevolg van de coronapandemie in 2021 beperkt te houden. Over 2021 heeft de VU een positief financieel resultaat behaald van € 25m. Het hoge resultaat is grotendeels ontstaan door de omvangrijke ondersteuning vanuit de overheid in 2021 met extra middelen. Alhoewel dit hoger dan begrote positieve resultaat weliswaar de financiële gezondheid van de VU ten goede komt, hadden wij liever alle middelen aangewend om de werkdruk van onze medewerkers te verlagen en ons onderwijs en onderzoek verder te versterken. Daarbij is een aandachtspunt de overspannen arbeidsmarkt die ervoor zorgt (ook in de komende jaren waarschijnlijk) dat sommige voorgenomen uitgaven met moeite kunnen worden gerealiseerd. Aangezien gedurende het afgelopen jaar het hoger dan begrote positief resultaat voor 2021 al wel te voorzien was, is in de VU begroting voor 2022 hierop geanticipeerd door een negatief resultaat van -/-€ 5,9m te begroten. Dit is € 12m lager dan de in het vorige jaarverslag opgenomen meerjarenbegroting voor 2022.

De ontwikkeling van de financiële ratio’s, waaraan de VU moet voldoen van de Onderwijsinspectie en onze banken, is gezond. De VU zoekt echter ten aanzien van de ontwikkeling van de financiële ratio’s de balans om enerzijds te voldoen aan de ratio’s, maar anderzijds onze middelen zoveel mogelijk te kunnen aanwenden voor investeringen in de infrastructuur voor onderwijs, onderzoek en valorisatie.

Warme wisseling van de wacht

In dit voorwoord willen we ook uiteraard graag aandacht besteden aan Vinod Subramaniam, onze rector van 2015 tot halverwege 2021. Het rectoraat van Vinod werd gekenmerkt door zijn grote liefde voor studenten en medewerkers. Hij had hierbij bijzonder oog voor diversiteit en was heel erg benaderbaar voor iedereen. Wij hebben formeel afscheid genomen tijdens de dies natalis op 11 november. Bij die gelegenheid mocht de VU ook al kennis maken met de huidige rector, Jeroen Geurts, die popelde om halverwege januari 2022 te beginnen. Vinod is overigens gelukkig ook niet heel ver weg: als collegevoorzitter van onze strategische partner Twente blijft hij nog zeer nauw betrokken bij de VU.

Tot slot

Wij willen als College van Bestuur tot slot onze dankbaarheid uiten voor de grote inzet en het harde werk van de gehele VU-gemeenschap. Wij zijn zeer trots op de mooie resultaten die we samen hebben behaald in een wederom niet gemakkelijk jaar. Wij kijken nu uit naar hetgeen 2022 ons brengt; in dit jaarverslag nemen we hier en daar al een voorschot op de aanstaande veelbelovende initiatieven.

Het College van Bestuur
Mirjam van Praag, voorzitter
Jeroen Geurts, rector magnificus
Marcel Nollen, lid