Studentenwelzijn

Inleiding 

Het ministerie van OCW heeft voor de periode 2023-2030 extra middelen voor hoger onderwijsinstellingen vrijgemaakt ten behoeve van het opzetten en uitvoeren van een integrale aanpak studentenwelzijn volgens de richtlijnen van het Landelijk Kader Studentenwelzijn (2023). Deze middelen zijn in eerste instantie toegewezen voor 2023 tot en met 2025. In 2025 vindt een tussenevaluatie plaats. Bij een positieve tussenevaluatie worden de middelen doorgezet tot 2030. In het geval van een positieve eindevaluatie in 2030 komen de middelen daarna structureel beschikbaar. De toewijzing aan de VU voor 2024 bedroeg € 598k, dat is het bedrag inclusief inflatiecorrectie.   

Binnen het Landelijk Kader Studentenwelzijn worden vier lijnen beschreven waarlangs onderwijsinstellingen werken aan studentenwelzijn. De bestuursakkoordmiddelen dienen binnen dit kader te worden besteed. De vier lijnen van het kader luiden als volgt: 

1. Het vergroten van de ‘sense of belonging’ en het bieden van praktische hulpmiddelen die kunnen bijdragen aan een goed mentaal welzijn van studenten in het hoger onderwijs.  

2. Het inzetten op preventie naast de huidige focus op en inspanning voor het oplossen van al ervaren problemen en klachten.  

3. Het verder vergroten van kennis en kunde binnen instellingen ten behoeve van studentenwelzijn en middelengebruik.  

4. Het versterken van de samenwerking tussen instellingen en de organisaties die deel uitmaken van de zorgketen (samenwerking met GGZ, Jeugdzorg et cetera).  

Inzet van de bestuursakkoordmiddelen 

Het toegekende bedrag zet de VU in voor VU-brede projecten, zodat een breed scala aan studenten kan profiteren van de gezamenlijke inspanningen en producten. De besteding is opgedeeld in de vier thema’s van het landelijk kader: sense of belonging, preventie, vergroten van kennis en kunde en samenwerking met de zorgketen. De toewijzing van de bestuursakkoordmiddelen is gericht op het verbeteren van de beschikbare diensten en producten en het versterken van de daartoe benodigde formatie.  De middelen zijn in december 2023 bij de VU binnengekomen, waardoor de besteding van de middelen in 2023 niet volledig is uitgebaat. Hieronder staat beschreven wat met de middelen in het jaar 2023 en in het jaar 2024 is gedaan, inclusief de inflatiecorrectie in 2024 van € 31k.  Door onvoorziene omstandigheden is in 2024 sprake van een onderbesteding van € 92k.

Inhoudelijke voortgang 

Sense of belonging  

Om de sense of belonging voor studenten te vergroten, is een aantal projecten gestart in 2023 en vervolgd in 2024. De coördinator bachelorintroductiedagen biedt met het bachelorintroductieprogramma een mooie eerste stap in het vergroten van de sense of belonging van studenten. Verder zorgt de coördinator studentenorganisaties in samenwerking met de student-assistent medezeggenschap voor sociale binding tussen studentbestuursleden van studentenorganisaties en studentenraden onderling en voor hun binding met de VU als academische gemeenschap. Het VU Centre for Teaching & Learning (CTL) heeft mentoren en tutoren op de faculteiten trainingen aangeboden, waarin zij leerden hoe ze bij kunnen dragen aan de sense of belonging. Ook is het eerder opgezette programma van peer-to-peer coaching in 2024 doorontwikkeld, gericht op persoonlijke ontwikkeling van bachelorstudenten. Studenten stelden in dit programma persoonlijke ontwikkelingsdoelen en werden hierin begeleid door getrainde (master)studenten. Daarnaast heeft Life is Better in 3D in 2024 extra peer-to-peer activiteiten kunnen organiseren om eenzaamheid van studenten te bestrijden en hun mentale welzijn een boost te geven. Naast bovenstaande initiatieven is in 2023 in het kader van het project Goal Setting als pilot een studiekeuzecoach aangenomen bij SOZ om eerstejaars bachelorstudenten te begeleiden in hun studiekeuze en bij het vinden van hun eigen plek binnen de VU. Deze coach werd vanaf november 2024 bekostigd vanuit de bestuursakkoordmiddelen. Vanaf 2024 werden verder bestaande en nieuwe community activiteiten voor studenten, onder andere van 3D en van het Student Wellbeing Point, ondersteund. Tot slot verzorgde CTL trainingen aan studentassistenten om hen voor te bereiden op het onderwijs aan eerstejaarsstudenten en daarbij ook oog te houden voor hun eigen welzijn. Ook werden ze voorbereid om bij te dragen aan de sense of belonging van de eerstejaars studenten. In 2024 is in aanloop naar de start met een centrale pool van vertrouwenspersonen vanaf 2025 een derde vertrouwenspersoon ongewenst gedrag voor studenten aangesteld, die een bijdrage levert aan het herstel van de sense of belonging van studenten, die een melding van ongewenst gedrag doen.

(Overige) preventie  

In 2024 werd onder andere geïnvesteerd in het studentendeel van het verbeteringstraject voor Sociale Veiligheid op de VU. De governance van sociale veiligheid is opgeleverd. Hierin staan de verantwoordelijkheden beschreven, zoals deze belegd zijn in de lijn. De governance is vertaald naar verbeterde informatievoorziening en wayfinding over de VU-brede studentendienstverlening en sociale veiligheid. De regiehouders sociale veiligheid hebben vanuit verschillende initiatieven de deskundigheid van de studentbegeleiders over sociale veiligheid verhoogd. De vertrouwenspersoon ongewenst gedrag voor studenten heeft in het kader van de nieuwe governance sociale veiligheid meegedacht over onder andere de inrichting van een laagdrempelig meldpunt voor studenten. Het initiatief om de app “Zou ik wat zeggen” voor studenten te lanceren is wegens juridische bezwaren stopgezet. Dit resulteerde in een onderbesteding van € 30k. Doordat op andere uitgaven iets meer is besteed, komt de totale onderbesteding op dit subthema voor 2024 uit op € 27k. Ook werd een financiële bijdrage geleverd aan het al bestaande project VU in Beweging om het fysieke welzijn van studenten te bevorderen (€ 35k). Fysiek welzijn hangt immers nauw samen met mentaal welzijn en daarmee ook met studie- en studentsucces. In 2024 is een monitoringsplan voor studentenwelzijn en studentenwelzijnsactiviteiten ontwikkeld en geïmplementeerd. Dit plan bestaat uit verschillende monitormiddelen, zoals focusgroepen en de landelijke Monitor Mentale gezondheid en Middelengebruik Studenten.   

Vergroten van kennis en kunde  

Met de inzet van de beleidsmedewerker studentenwelzijn is tijdens VU- en landelijke overleggen gewerkt aan innovatieve en op elkaar afgestemde initiatieven binnen de VU. Ook is geïnvesteerd in trainingen van het CTL, waarin docenten leerden preventief te werken aan studentenwelzijn. Deze trainingen zijn niet alleen bevorderlijk voor studentenwelzijn an sich, maar geven docenten zelf ook handelingsperspectief in het omgaan met welzijnsproblematiek van studenten. De studentmentoren zijn door de coördinator bachelorintroductiedagen getraind in de begeleiding van de nieuwe studenten. Daarnaast hebben we de kennis en kunde van een aantal studie- en studentenverenigingen vergroot door hen een traject aan te bieden van Masterclass, waarin zij begeleid werden in duurzame beleidsvorming wat betreft studentenwelzijn. Meerdere keren per jaar werden trainingen aangeboden voor vertrouwenscontactpersonen binnen studentenorganisaties in samenwerking tussen de coördinator studentenorganisaties en de coördinator studentenwelzijn. De vertrouwenspersoon ongewenst gedrag voor studenten heeft die trainingen verzorgd. In 2024 is het vergroten van kennis en kunde voortgezet, door onder andere implementatie van de online LifeHack module in mentoraten. Deze module, ontwikkeld door Caring Universities, is erop gericht om mentale weerbaarheid en veerkracht onder studenten te vergroten. Na een succesvolle pilot bij het mentoraat van Psychologie, werd deze pilot verder uitgerold bij het mentoraat van Geneeskunde. Een beoogde extra interventie vanuit Caring Universities werd door onvoorziene omstandigheden uitgesteld naar 2025, dat verklaart de onderbesteding van € 50k. Daarnaast is kwalitatief onderzoek uitgevoerd onder 100 studenten om hun behoeften en wensen omtrent de integratie van life skills in het curriculum beter te leren begrijpen, evenals manieren om hun betrokkenheid bij welzijnsinitiatieven van de VU te vergroten. De bevindingen zijn vastgelegd in een rapport met concrete adviezen, dat als basis dient voor de implementatie van life skills en het versterken van de studentbetrokkenheid bij welzijnsactiviteiten. 

Samenwerking met de zorgketen

In 2024 is gestart met een pilot waarin studenten zonder huisarts terecht kunnen bij de huisartsenpost van het Amsterdam UMC-locatie VU, met name voor mentale problematiek. Twee keer per jaar is er een afstemmingsoverleg tussen de POH-GGZ van de huisartsenpost en de studentenpsychologen. Deze pilot betrof in 2024 vooralsnog internationale studenten.

Coördinatie en communicatie

Om alle initiatieven omtrent studentenwelzijn, waaronder ook bovenstaande, in goede banen te kunnen leiden zijn vanaf 2023 een coördinator en een communicatiemedewerker studentenwelzijn aangesteld.