Verankering van de profielthema’s

De VU heeft de strategische ambitie om meer focus aan te brengen in haar onderzoek. In 2022 hebben we stappen gezet in het clusteren van onderzoek binnen de vier profielthema’s Human Health & Life Sciences, Governance for Society, Science for Sustainability en Connected World. Per profielthema zijn de missie- en visiestatements aangescherpt en is de focus tot uitdrukking gebracht in kernboodschappen. Het resultaat hiervan is te vinden op de VU-website .

Voor het ondersteunen van consortiumvorming en het aantrekken van externe financiering zijn voor alle profielthema’s structurele middelen vrijgemaakt. Met deze middelen wordt meerjarig een impuls gegeven aan de ontwikkeling van onderzoek in de profielthema’s, door versterking van de interne organisatie, het opzetten en ondersteunen van nieuwe samenwerkingen en projecten, en het uitdragen en toepassen van nieuwe kennis, inzichten, resultaten en oplossingen.

Onderzoek en SDG’s

In de onderstaande visualisatie wordt de connectie van de VU-onderzoeksoutput met de SDG’s weergegeven. Uit de resultaten komt naar voren dat de onderzoeksoutput van de VU een duidelijke bijdrage levert aan de verschillende thema’s binnen de SDG’s.

Figuur 3 Het precieze aantal VU-onderzoekspublicaties per SDG

We lichten drie voorbeelden van internationaal SDG-gedreven onderzoeken uit:

SPADE project

Spatial Planning for Agri-business and Policy Development in Western Africa ( SPADE ) draagt bij aan curriculumontwikkeling, interdisciplinair onderzoek (via zes promovendi) en op maat gemaakte training en adviesdiensten op het gebied van ruimtelijke ordening voor de agrarische bedrijfs- en beleidsontwikkeling. Het project is een gezamenlijke inspanning van de VU, het Centrum voor Internationale Samenwerking (CIS), het Amsterdam Centre for World Food Studies, het Athena Instituut en het Ruimtelijk Informatie Laboratorium (SPINlab-SBE), de Nederlandse Alliantie voor Duurzame Stedelijke Ontwikkeling in Afrika, de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland en Moi University in Kenia. Dit project valt onder het VU-profielthema Science for Sustainability en draagt bij aan SDG 2 (Geen honger), SDG 4 (Kwaliteitsonderwijs), en SDG 8 (Eerlijk werk en economische groei).

South-South Triangular Collaboration

De belangrijkste doelstelling van het project South-South Triangular Collaboration ( SSTC ) is, een mechanisme te ontwikkelen voor interuniversitaire samenwerking tussen Europa en Afrika op het gebied van voedsel- en voedingszekerheid. De VU faciliteert samenwerkingsinitiatieven tussen landen in Afrika (Zuid-Zuid) door mobilisatie van academische kennis, om zo capaciteit te ontwikkelen, innovatief onderzoek te stimuleren, en onderwijs te verbeteren. De VU ontplooit deze initiatieven vanuit het CIS, met medewerking van het Amsterdam Centre for World Food Studies. Dit project valt onder het profielthema Science for Sustainability van de VU, en draagt bij aan SDG 2 (Geen honger), SDG 3 (Goede gezondheid en welzijn), SDG 4 (Kwaliteitsonderwijs), SDG 13 (Klimaatactie), SDG 15 (Leven op het land) en SDG 17 (Partnerschappen om doelstellingen te bereiken).

Stitch-project, Bangladesh

Het STITCH -project volgt een geïntegreerde aanpak van seksuele en reproductieve gezondheid en rechten (SRHR) om SRHR-interventies en -diensten in de confectie-industrie in Bangladesh te verbeteren. De basis van dit project werd gevormd door onderzoek dat wetenschappers van de afdelingen Sociologie en Sociale & Culturele Antropologie van de Faculteit der Sociale Wetenschappen uitvoerden. Dit onderzoeksproject is onderdeel van het VU-profielthema Governance for Society en draagt bij aan SDG 3 (Goede gezondheid en welzijn), SDG 5 (Gendergelijkheid) en SDG 8 (Eerlijk werk en economische groei).

Publiek debat: onafhankelijkheid

De samenleving verwacht vandaag de dag van wetenschappers dat ze zich mengen in het publieke debat (zie ook hoofdstuk 4, Impact en valorisatie ). Anderzijds ligt de wetenschap zelf ook meer onder een vergrootglas. Zo bleek in het voorjaar van 2022 na onderzoek van onder meer het tv-programma Nieuwsuur dat de registratie van nevenwerkzaamheden bij universiteiten niet actueel en volledig is. Alle universiteiten kregen de opdracht om de registratie op orde te brengen. Aan de VU doen we dat sinds najaar 2022 onder meer met een nieuwe digitale taak, waarmee alle medewerkers jaarlijks worden herinnerd aan het controleren en updaten van de eigen nevenwerkzaamheden. Ook als medewerkers nu geen nevenwerkzaamheden hebben of nooit nevenwerkzaamheden hebben gehad dienen zij dit aan te geven.

Daarnaast kwamen in het kader van onafhankelijkheid vragen vanuit NOS over de financiering van het onderzoekscentrum Cross Cultural Human Rights Centre. Op verzoek van de VU is er onderzoek gedaan door een externe commissie. Daaruit kwam naar voren dat er geen schendingen van de wetenschappelijke integriteit hebben plaatsgevonden door medewerkers van het CCHRC. Het centrum werd in juli 2022 gesloten .

Open Science

Open Science draait om een nieuwe, meer open en participatieve manier om wetenschappelijk onderzoek uit te voeren, te publiceren en te evalueren. Onderzoeksdata, software, onderwijs- en leermaterialen, publicaties, tools, hypotheses en resultaten worden voor dit doel zo vroeg en open mogelijk gedeeld en herbruikbaar gemaakt. Deze transparantie dient als middel om de kwaliteit en integriteit van het wetenschappelijke werk van de VU te waarborgen en te verbeteren. Daarnaast is een belangrijk doel om samenwerking en participatie van partners binnen en buiten de academie te bevorderen. Door het organiseren en stimuleren van Open Science draagt de VU bij aan de brede maatschappelijke impact van haar wetenschap. De Open Science-waarden (collective benefit, kwaliteit & integriteit en inclusiviteit & participatie) passen uitstekend bij de kernwaarden van de VU. 

Het programma Open Science ging in 2022 van start, met voornamelijk projecten in het domein onderzoek. De hoogtepunten van 2022 waren de vaststelling van het  VU Open Access beleid , de oprichting van een  VU-groep van Carpentries-instructeurs  (een internationale gemeenschap voor training op het gebied van software en data) en het succesvolle  Nationale Open Science Festival  op de VU. Er werden veel Open Science-evenementen georganiseerd, vaak samen met enthousiaste wetenschappers ( Open Science Community Amsterdam ) en studenten ( Student Initiative Open Science ). In 2022 heeft het Open Science-programma verder samen met het netwerk Research Data Support een voorstel gemaakt voor een efficiënte uitbreiding van onderzoeksondersteuning bij de faculteiten op domein-specifiek niveau. Dat voorstel wordt in de loop van 2023 geïmplementeerd. Het Open Science-programma heeft ook bijgedragen aan een nieuwe invulling voor academische loopbaanpaden in het kader van Erkennen en Waarderen (zie ook hoofdstuk 5, Sociaal jaarverslag ).

Research Data Support

Met de go-live van Yoda is het meerjarige programma Research Data Support (RDS) in 2022 afgerond. Yoda is een platform waarmee onderzoekers hun onderzoeksdata veilig kunnen opslaan, delen, archiveren en publiceren. Het doel van RDS was het faciliteren van het werken volgens FAIR-principes en Open Science. Bij de start liep de VU flink achter op andere universiteiten in Nederland in de ontwikkelingen rond Research Data; inmiddels loopt de VU voorop.  

De plaats van het afgeronde RDS-programma wordt ingenomen door het Network for Research Data Support (NeRDS). Dat draagt zorg voor doorlopende ontwikkeling en ondersteuning van de beoogde principes. Het netwerk bestaat uit faculteiten en centrale ondersteunende diensten.