In dit jaarverslag blikken wij terug op het jaar 2022. Dat jaar werd bepaald door grote gebeurtenissen en belangrijke ontwikkelingen in de wereld om ons heen. Een ingrijpend voorbeeld is de Russische invasie in Oekraïne. Na de Russische inval in februari 2022 besloten we onmiddellijk om onze Oekraïense, Wit-Russische en Russische studenten extra steun te bieden. We richtten een noodfonds op waarop ze een beroep konden doen als ze in acute financiële moeilijkheden kwamen.
Anderzijds verloor in 2022 eindelijk de coronapandemie geleidelijk haar impact en haar greep op de wereld; er werd weer meer mogelijk en we konden weer samenkomen. Al snel is onze campus volgelopen met studenten en medewerkers. Daarbij zitten er ook goede kanten aan de online activiteiten waarmee wij de afgelopen twee jaar ervaring hebben opgedaan. Die zijn de moeite waard om te integreren. We werken gezamenlijk aan deze nieuwe praktijk van alledag.

Zoals van een ambitieuze universiteit verwacht mag worden, is de VU in beweging. Er is terugkijkend op 2022 veel om trots op te zijn als VU-gemeenschap en er zijn veel nieuwe ontwikkelingen op de VU die onze universiteit klaarmaken voor de toekomst. Een karaktertrek van de VU is het maatschappelijk engagement. Een andere is het zoeken naar duurzame oplossingen. En daarbij werken we samen, over de grenzen van wetenschappelijke disciplines heen en ook met partijen van buiten de universiteit. Dit jaarverslag laat dat zien.

Waardengedreven onderzoek en onderwijs

Het is onze ambitie om als brede universiteit met waardengedreven onderzoek en onderwijs bij te dragen aan een betere wereld. Binnen het onderzoek zetten we steeds meer in op samenwerkingsverbanden en teams: de VU wil hiervoor een onderzoeksklimaat ontwikkelen dat een dynamisch, responsieve houding van onze wetenschappers faciliteert, gericht op samenwerking tussen verschillende disciplines. In 2022 hebben we daarnaast een belangrijk besluit genomen: ál ons onderzoek zal ‘open access’ gepubliceerd worden. Dat betekent dat wetenschappelijke publicaties van VU-auteurs onder een open licentie beschikbaar gemaakt moeten worden voor iedereen. Op deze manier zet de VU een belangrijke stap naar een beter toegankelijke en transparantere wetenschap en plaatsen we ons met dit beleid in de internationale voorhoede.

Ten aanzien van het onderwijs willen we dat onze studenten zich breed ontwikkelen tot maatschappelijk betrokken wereldburgers. We werken met verschillende onderwijsconcepten om de maatschappelijke impact van ons onderwijs te vergroten en een inclusieve cultuur, waar studenten hun eigen unieke achtergrond meebrengen in het onderwijs, te versterken. De Broader Mind Course is bijvoorbeeld vanaf februari 2022 voor de vierde maal aangeboden. Daarnaast blijft innovatie een belangrijk speerpunt. In alle faculteiten is in 2022 hard gewerkt aan innovatie van onze onderwijsprogramma’s in de richting van activerend en blended onderwijs.

Waar we ook in dit jaarverslag bij stilstaan is het publieke debat over de balans tussen Nederlandse en internationale studenten, dat sinds eind 2022 almaar nadrukkelijker wordt gevoerd. De VU ziet internationale studenten als een belangrijke bijdrage aan onze gemeenschap, de kwaliteit van het onderwijs en het onderwijsconcept Mixed Classroom. Daarbij is de toegankelijkheid van het onderwijs en de keuzevrijheid van de student voor ons van het grootste belang. Maar het faciliteren en huisvesten van het groeiende aantal internationale studenten levert een steeds grotere uitdaging op. We voeren het gesprek hierover met elkaar binnen de VU en met de buitenwereld.

Ondernemende samenwerkingen

Onze samenwerking met Universiteit Twente (UT) laat in 2022 mooie resultaten zien. De in 2019 gestarte gezamenlijke bacheloropleiding Mechanical Engineering is bijvoorbeeld in de Keuzegids Hoger Universiteiten 2023, verschenen in 2022, als hoogste gewaardeerd van alle opleidingen Werktuigbouwkunde in Nederland. En we gaan verder. We besloten om vanaf 2023 aan de VU de bacheloropleiding Creative Technology van de UT aan te bieden. De samenwerking met de UT op het gebied van onderwijs, onderzoek en valorisatie krijgt hiermee steeds meer body.

Binnen het Europese Aurora-netwerk, dat in 2016 op de VU is opgericht, bereidden we een projectvoorstel voor, voor de tweede call van de Europese Commissie om de samenwerking tussen de Europese universiteiten nader te ondersteunen. In 2022 is door Aurora onder meer een cursuscatalogus gerealiseerd waarin cursussen zijn opgenomen die opengesteld zijn voor alle studenten binnen de samenwerking.

Een samenwerkingsinitiatief dat helaas is gestrand, is Sapiens. Dat betekent echter nadrukkelijk niet dat de VU haar inspanningen op het thema duurzaamheid stopzet. Niet voor niets zijn we in de SustainaBul opnieuw tot duurzaamste universiteit van Nederland verkozen. En dus gaan we onverminderd door met onze inspanningen voor duurzaamheid, onder meer via het Amsterdam Institute for Sustainability.

De mensen van de VU

Natuurlijk is onze ambitie ook om als VU een goede werkgever te zijn voor alle medewerkers. We pleiten al een paar jaar voor een bredere erkenning voor de diversiteit in loopbanen en taken van wetenschappelijke medewerkers. Daarvoor hebben we onder meer een instrumentarium ontwikkeld in de vorm van nieuw beleid rond Erkennen en Waarderen. In 2023 verwachten we een klap te kunnen geven op het nieuwe loopbaanbeleid. In oktober 2022 hebben we samen met 50 Europese onderwijs- en onderzoeksinstellingen een coalitie gevormd rond ‘Advancing Research Assessment’. Dit Europese akkoord sluit goed aan op het nationale programma Erkennen en Waarderen.

Ten aanzien van de interne organisatie zijn wij in 2022 begonnen aan een verbetertraject dat de organisatie beter moet voorbereiden op de toekomst: VUture. Met VUture werken we aan een aantrekkelijke en inspirerende werkomgeving voor alle medewerkers van de VU. De VU wil een plek zijn waar mensen met plezier samenwerken en hun talenten kunnen ontwikkelen. Waar lijnen kort zijn en waar ondernemerschap wordt gewaardeerd. En waar mensen zich opstellen als eigenaar van een onderwerp. Daarover in 2023 meer.             

Financieel resultaat

Over 2022 heeft de VU een positief financieel resultaat behaald van € 2,6m. Ten opzichte van het begrote resultaat van -/- € 5,9m is dit een goed resultaat omdat enerzijds de financiële buffers in stand zijn gehouden en anderzijds de beschikbare VU-middelen zo effectief als mogelijk zijn ingezet. Een inzet die erop was gericht om de werkdruk van onze medewerkers te verlagen en ons onderwijs en onderzoek verder te versterken. Het sturen op deze uitkomst vergt een fijne balans tussen deze elementen. Een belangrijk actueel aandachtspunt vormt de overspannen arbeidsmarkt die effect heeft op de realiseerbaarheid van plannen. De VU anticipeert op deze ontwikkelingen via investeringen in de kwaliteit van onderwijs en onderzoek, het verwerven van externe financiering, investeringen in de VU-campus, uitbreiding van en investering in het aantal medewerkers en het verbeteren van de faciliteiten voor studenten, onderzoekers en medewerkers van de VU.

Deze veranderende financiële dynamiek zorgt er echter ook voor dat het financieel meerjarenperspectief van de VU verslechtert. De geopolitieke verhoudingen staan, zoals eerder in dit voorwoord genoemd, onder druk, de (energie)prijzen zijn gestegen en ook heeft de VU te maken met een trendbreuk in de toewijzing van (bijzondere) middelen vanuit het rijk. Dit leidt voor de VU tot een verwachte verslechtering van begrote exploitatieresultaten voor 2023 en de jaren daarna. De VU is, na een periode van positieve exploitatieresultaten, daarom op dit moment genoodzaakt tot het treffen van bijsturingsmaatregelen op het financieel meerjarenperspectief om de financiële ratio’s gezond te blijven houden en tegelijkertijd de kwaliteit van onderwijs, onderzoek en valorisatie in stand te houden. Welke bijsturingsmaatregelen precies worden getroffen, wordt in 2023 nader onderzocht.

Tot slot

Als universiteit ben je nergens zonder goede, betrokken medewerkers en studenten. Als College realiseren we ons dat dagelijks. We zien met veel waardering hoe iedereen binnen de VU-gemeenschap, in welke functie of rol dan ook, zich inspant, betrokken is bij de studie en/of werk, en gemotiveerd is om een bijdrage te leveren. We zijn daar dankbaar voor, en we zijn er vereerd mee. En trots.

Het College van Bestuur
Mirjam van Praag, voorzitter
Jeroen Geurts, rector magnificus
Marcel Nollen, lid