De Strategie VU 2020-2025 formuleert verschillende doelen op het gebied van Toekomstbestendig onderwijs en een Leven Lang Ontwikkelen. Om ons onderwijs toekomstbestendig te maken werken we aan de transformatie naar activerend blended onderwijs, flexibilisering van het onderwijs en de ontwikkeling van het programma A Broader Mind voor studenten. De resultaten die behaald zijn op het gebied van deze strategische doelen, worden hieronder toegelicht.

Activerend Blended Onderwijs

We hebben in 2021 sterk ingezet op verdere innovatie van onze onderwijsprogramma’s in de richting van activerend blended onderwijs. In 2021 werd vanwege de coronamaatregelen een deel van het onderwijs online gegeven, waardoor de transformatie naar activerend blended onderwijs nog niet kon worden voltooid. Immers, activerend blended onderwijs vraagt om een optimale mix van onderwijs op de campus, dat helaas nog niet zonder belemmeringen gegeven kon worden, aangevuld met digitale activiteiten. Om deze structurele verbeterslag van het onderwijs naar activerend blended onderwijs te realiseren, zijn in 2021 in alle faculteiten ondersteuningsteams ingericht en instellingsbrede afstemmingsoverleggen ingesteld. Binnen faculteiten zijn cursussen herontworpen en/of leerlijnen met activerend blended onderwijs opgezet. Vanuit de VU-brede ondersteuning en afstemming zijn diverse producten opgeleverd, zoals webpagina’s over activerend blended onderwijs, digitale onderwijstools, onderwijstips, een brochure en een animatie over activerend blended onderwijs. De definities voor hybride en blended learning zijn daarnaast vastgesteld:

• Blended learning – Een mix van onderwijsactiviteiten die deels op de campus en deels online plaatsvinden en deels zelfstudie (met digitale of papieren middelen) zijn. Doel is de studenten een zodanige mix aan te bieden dat zij zich zo effectief en gemotiveerd mogelijk kennis en vaardigheden eigen kunnen maken. Blended learning is een onderwijsvorm die studenten activeert.

• Hybride onderwijs – Synchroon onderwijs, waarbij een docent en een deel van de studenten in de onderwijsruimte zijn en een ander deel van de studenten online vanuit een individuele plek deelneemt. De VU ziet dit als tussenoplossing.

We hebben ook onder woorden gebracht welk beeld we hebben van het Activerend Blended Onderwijs aan de VU. Daarbij is onze visie op flexibele onderwijslogistiek vastgesteld.

Diverse ICT-onderwijsinnovaties en applicaties, zoals Perusall, FeedbackFruit en herbruikbare feedback, zijn geïntegreerd in onze online leeromgeving Canvas. Het VU Network for Teaching and Learning heeft ook afgelopen jaar zijn intensieve programma van spreekuren, workshops en cocreatiesessies voortgezet. Veel activiteiten zijn gericht op de ondersteuning van online en blended leren.

Daarnaast neemt de VU actief deel in de SURF-regeling Versnellen met Edusources voor de verdere ontwikkeling van open digitale leermaterialen. Via de website Edusourses.nl worden onderwijsleermiddelen ontsloten die van toegevoegde waarde kunnen zijn voor interactief en activerend blended onderwijs. Afgelopen jaar zijn er binnen de VU diverse open-onderwijsleermaterialen ontwikkeld en projecten gestart. Denk daarbij aan open tekstboeken, lesprogramma’s, leerlijnen, weblectures en kennisclips. Binnen faculteiten van de VU zijn showcases ontwikkeld om andere geïnteresseerden te ondersteunen en inspireren.

Versterken maatschappelijke impact van ons onderwijs

We werken met verschillende onderwijsconcepten om de maatschappelijke impact van het onderwijs te vergroten en een inclusieve cultuur te versterken. Het gaat daarbij om de concepten A Broader Mind (‘je wordt aan de VU niet alleen iets, maar ook iemand’), Community Service Learning, Mixed Classroom en ondernemerschapsonderwijs (zie voor ondernemerschapsonderwijs hoofdstuk 4 ‘Impact en valorisatie’ ).

A Broader Mind

De Broader Mind Course voor studenten is vanaf februari 2021 voor de derde maal aangeboden. Het aantal deelnemers is gestegen van 300 in 2020 naar 500 in 2021. Bij Tandheelkunde was dit een verplicht onderdeel van het curriculum.

Community Service Learning

De mogelijkheden voor studenten om deel te nemen aan een cursus op het gebied van Community Service Learning (CSL) zijn verder uitgebreid. Bij CSL zetten studenten hun academische vaardigheden in voor een vraagstuk van een maatschappelijke partner en werken aan dit vraagstuk in interactie met deze partner. Het project CSL ondersteunt dat onderwijs. Daarnaast is in Aurora-verband een International Learning Lab georganiseerd op het gebied van Service Learning. Tijdens deze bijeenkomst is een toolbox voor CSL gelanceerd. Alle CSL-cursussen van Aurora-partners zijn in beeld gebracht. Daarnaast is de Kennisalliantie Duurzaamheid ingericht, wat tot nieuwe mogelijkheden van samenwerking met de community heeft geleid. Voor het Aurora-pilotdomein Digital Society & Global Citizenship zijn filmpjes gemaakt van best practice-cursussen met maatschappelijke impact. Vanuit de VU is een filmpje gemaakt over het vak ICT4D (ICT for Development).

Mixed Classroom

Het Mixed Classroommodel is verankerd in alle start-to-teach-dagen, BKO’s, SKO’s en de Leergang Onderwijskundig Leiderschap. Bij faculteiten zijn op opleidingsniveau pilots met het Mixed Classroommodel gestart. Ook zijn er bij verschillende faculteiten Mixed Classroomtrainingen op maat gegeven. In 2021 zijn drie algemene VU-brede Mixed Classroom in Practice-trainingen gegeven. Het concept is geïntegreerd in het VU-brede aanbod en de ondersteuning van VU Learn! Academy rondom activerend blended onderwijs. Het Mixed Classroomonderwijsmodel is uitgebreid en doorontwikkeld met een white paper voor het omgaan met moeilijke momenten tijdens werkgroepen en colleges: Hot Moments. Hier is een begeleidende workshop bij ontwikkeld die is opgenomen in het aanbod. Er is tevens gewerkt aan een Mixed Classroom Curriculum Scan. Deze scan helpt docenten bij het analyseren van keuzes binnen het curriculum, met als doel het creëren en optimaliseren van een inclusief leerklimaat.

Studentenwelzijn

Uit een Coronamonitor Studentenwelzijn die in januari 2021 werd uitgezet onder VU-studenten bleek dat maar liefst een derde van de respondenten een onvoldoende gaf aan het eigen welzijn tijdens de coronapandemie. Naar aanleiding van deze resultaten heeft de taskforce Studentenwelzijn en Corona een steunpakket met maatregelen ter verbetering van het studentenwelzijn geïmplementeerd. Zo zijn trainingen en workshops voor efficiënt studeren gratis online ter beschikking gesteld aan studenten, is de capaciteit van de studentenpsychologen uitgebreid en is de studentenwelzijnspagina op de VU-website vernieuwd en aangevuld. Voor fysieke ontmoeting is in juli het event Reclaim the Campus gehouden, waar bachelorstudenten konden meedoen aan activiteiten op de campus. In september vond het event Happy Landing plaats, specifiek voor tweedejaars bachelorstudenten die in 2020 een fysiek introductieprogramma hebben moeten missen.

In het kader van het Caring Universities-programma werden verschillende preventieve e-healthmodules gemaakt. Gepland waren al de modules voor slaapproblemen, problem-solving, faalangst, negatief zelfbeeld en eenzaamheid. Daar kwam een module bij die speciaal werd ontwikkeld voor coronagerelateerde psychische problemen. Daarnaast is het online e-healthplatform Gezondeboel voor alle studenten van de VU ontsloten. Via online trainingen op dit platform zijn handvatten voor mentale gezondheid laagdrempelig toegankelijk voor studenten.

Ten slotte heeft de VU-brede Projectgroep Studentenwelzijn een aantal mijlpalen bereikt. Zo is er een VU Visie op Studentenwelzijn opgesteld en is in november 2021 de eerste VU Health & Wellbeing Week voor studenten georganiseerd. Ook is in dezelfde tijd een Student Wellbeing Point en Panel opgezet, waar studenten zowel fysiek op de campus als online peer-to-peer support kunnen krijgen en informatie over hun welzijn kunnen vinden.

Aansluiting met het voorbereidend onderwijs

Er bestaan verschillende netwerken om leerlingen uit het voorbereidend onderwijs te helpen om de stap naar het wetenschappelijk onderwijs te maken: het netwerk Onderwijs Partners Regio Amsterdam (OPeRA), het Pre-University College (PUC), het WetenschapsKnooppunt Amsterdam (WKA), Bètapartners en het in ontwikkeling zijnde Taal-, Maatschappij- en Cultuurpartners (TMC).

Het PUC heeft het afgelopen jaar specifiek ingezet op een activerende en blended aanpak van de activiteiten. Dit bleek voor specifieke doelgroepen erg succesvol, omdat het activiteiten toegankelijk maakte voor leerlingen voor wie de reisafstand of de cultuur drempelverhogend bleken te zijn om mee te doen. In 2021 is bijvoorbeeld het kennismakingsprogramma Better Prepared voor aankomende eerstegeneratiestudenten blended aangeboden en is een start gemaakt met de ontwikkeling van studentenhubs op scholen.

Studenten die willen kennismaken met het onderwijsvak, kunnen Persoonlijke Assistent van de Leraar (PAL-student) worden. Op vele scholen in het voortgezet onderwijs en voor alle schoolvakken zijn PAL-studenten actief. Zij worden op scholen vaak ingezet om corona-achterstanden te verminderen. Ze kunnen ondersteunen bij de onderzoeksaspecten van profielwerkstukken, of lesmateriaal ontwikkelen, bijvoorbeeld naar aanleiding van colleges op de universiteit. Dit draagt mede bij aan een betere aansluiting tussen het voortgezet en wetenschappelijk onderwijs. Het WKA heeft activiteiten voor leerlingen en docenten ontwikkeld. Afgelopen jaar zijn drie webinars over onderzoekend en ontwerpend leren voor bassischooldocenten ontworpen en gegeven.

Leven Lang Ontwikkelen  

De VU heeft in 2021 verder gewerkt aan haar strategische ambitie om de VU meer op de kaart te zetten als belangrijke aanbieder van onderwijs voor Leven Lang Ontwikkelen (LLO). Ook in 2021 had de VU een mooi onderwijsaanbod voor alumni, professionals en voor overige geïnteresseerden. Het brede portfolio is onder meer uitgebreid met twee postinitiële MBA’s (executive MBA Leading with purpose en MBA International business) die zijn gestart in september 2021.

Het online platform VU voor professionals is begin 2021 live gegaan. Hierop ontsluit de VU al het onderwijsaanbod voor professionals. Ook heeft de VU bijgedragen aan het landelijke platform waarop het aanbod van alle Nederlandse universiteiten zichtbaar is gemaakt. Met deze en andere gezamenlijke acties is de zichtbaarheid van het aanbod van het postinitiële onderwijs van de VU vergroot. Daarnaast is gewerkt aan passende faciliteiten voor LLO-onderwijs, nu en voor de toekomst. Denk daarbij aan onderwijsruimten en -planning, maar ook aan passende services en processen die LLO-docenten ontzorgen, bijvoorbeeld een uniform digitaal aanvraagsysteem voor zalen, diensten en catering.

Duurzaamheid in onderwijs

Vanaf 2021 presenteert de Green Office VU een vernieuwde versie van de Sustainability Course Inventory . Dit overzicht zet alle vakken aan de VU op een rij die volledig gericht zijn op duurzaamheid, of die gedeeltelijk over duurzaamheid gaan door een of meerdere duurzame aspecten die zijn opgenomen in het curriculum. De Inventory is een volgende stap naar het duurzamer worden van de VU als universiteit en het zichtbaarder en bereikbaarder maken van vakken over duurzaamheid voor studenten.

De Sustainability Course Inventory categoriseert ‘duurzaamheid’ op basis van de zeventien Sustainable Development Goals (SDG’s) van de Verenigde Naties. Door middel van steekwoorden die gelinkt zijn aan iedere SDG, worden vakken gerangschikt onder specifieke SDG’s. Op basis hiervan kunnen studenten in de Inventory vakken opzoeken die relevant zijn voor bepaalde SDG’s, om zo hun kennis over specifieke domeinen van duurzaamheid te verbreden.

De inventarisatie wordt in beginsel jaarlijks geactualiseerd. Op dit moment is het aanbod van duurzaamheidsonderwijs als volgt:

• bachelor: 88 vakken;

• master: 139 vakken;

• minor: 60 vakken.

Daarnaast is in 2021 het Green Action Lab gestart. Het Green Action Lab is een match-making-dienst van de Green Office en heeft tot doel studenten en onderzoekers met elkaar te verbinden door middel van impactvol duurzaamheidsonderzoek. Het haalt onderzoeksvragen op van binnen en buiten de VU. Vervolgens worden hier onderzoekers van het Amsterdam Sustainability Institute (ASI) aan verbonden. Daarna wordt er een match gezocht met studenten die aan de slag kunnen met de duurzaamheidvraag. Op deze manier creëren we kansen voor scripties en cursussen op basis van echte wereldproblemen. Zo dragen studenten al tijdens hun studie bij aan een betere wereld.

Nieuwe Dreamteams

Voor elk profielthema is in september een Dreamteam van start gegaan met een innovatief, maatschappelijk relevant project. De teams – samengesteld uit zo’n tien tot twaalf bachelor- en masterstudenten van uiteenlopende VU-opleidingen – werken gedurende een academisch jaar zelfstandig aan een door VU-medewerkers geformuleerde maatschappelijke opdracht en leveren een concreet eindresultaat op. De teams delen een gezamenlijke ruimte waar zij aan hun opdrachten kunnen werken. Na dit academische jaar nemen nieuwe teams het stokje over van de huidige teams en brengen de resultaten daarmee naar een volgend niveau. De dreamteams gelieerd aan de profielthema’s zijn:

• VU ProFit! om te komen tot leefstijladviezen op maat (profielthema: Human Health & Life Sciences);

• Newcomer Entrepreneurship (profielthema: Governance for Society);

• De Empathische robot / The Iron Man: hoe leren robots emoties te lezen van diverse mensen met verschillende achtergronden (profielthema: Connected World);

• Planeetvriendelijk eten- voor een duurzame toekomst (profielthema: Science for Sustainability);

Daarnaast is er het PULSE Racing-dreamteam dat streeft naar het verbeteren van de mobiliteit en vitaliteit van atleten met een dwarslaesie door Functionele Elektrostimulatie (FES). Dit team is niet expliciet gelinkt aan een profielthema.